domingo, 27 de julio de 2014

Proxecto Novo Balaidos






Introducción :

A proposta é unha idea xurdida por un grupo de arquitectos galegos. Pretendemos crear un proxecto colectivo onde todos os vigueses e celtistas poidamos debatir e ser partícipes de algo tan significativo como é o futuro templo do celtismo. Neste blog queremos crear un espazo aberto onde xuntos atopemos as mellores ideas e solucións para levar a realidade un novo estadio.

Somos conscientes de que presentamos un proxecto ambicioso, pero o mesmo tempo viable. Plantexamos un estadio novo e moderno por menos de 40 millóns de euros, que esté a altura dunha cidade como Vigo. Balaidos é un estadio moi vello e deteriorado, por iso cremos que a mellor solución é unha reforma integral por fases. Un Balaídos completamente novo atraería mais socios, aportaría diñeiro a cidade e podería convertirse no hito arquitectonico que Vigo precisa.

Sostenibilidade, captacion de enerxía, estructura lixeira, economía, recuperacion do Lagares, materiais locais que incentiven a industria viguesa, parking etc. foron factores moi importantes a hora de facer este proxecto e que explicaremos a continuación.

Realizando unha inversión compartida entre Celta, entidades públicas, áreas comerciais e Zona Franca, un estadio novo pode ser económicamente viable. Empregando materiais adecuados e ben deseñado, un estadio moderno e elegante non ten que ser moi caroRecentemente temos exemplos de estadios novos na Liga española como Cornellà-El Prat, o novo San Mames ou o novo Anoeta. O Celta non ten apenas débeda e as entidades públicas mostráronse dispostas a participar económicamente no estadio. A isto habería que sumarlle o diñeiro provinte dos comercios proxectados na planta baixa do estadio nas zonas de Tribuna e Marcador. Con 8 millóns de euros poderíase facer a primeira fase e construir a grada de Marcador completamente nova e pegada o campo. Tamén queremos destacar os 15 millons de euros que a Diputacion de Pontevedra aportou  para o estadio de Pasaron.
 
Temos que aclarar que todos os planos aqui presentados poñémolos a disposición pública, calquera que o desexe pode melloralos, modificar a información, compartila, comentala, etc...non buscamos lucrarnos con este traballo, queremos expoñer as nosas ideas e unha alternativa para crear unha cidade mellor. Polo tanto, o proxecto é un regalo a cidade de Vigo.




Plano de ubicación


DATOS DE PROXECTO


- Dimensións terreo de xogo : 105 x 69 m
        Espazos auxiliares : 120 x 85 m  (separación de 8 metros dende as bancadas ata o terreo de xogo nos laterais e 7,5 m en cada fondo, segundo as recomendacións platexadas pola FIFA)


- Capacidade : 35.000 espectadores

       Segun a FIFA a capacidade mínima dun estadio para poder disputar competicións internacionais oficiais é de 30.000 espectadores, polo que o actual Balaídos quedaríase o límite desta cifra. Estimamos que a capacidade ideal do estadio oscila entre 32.000 e 35.000 espectadores, debido o forte aumento da masa social nos últimos anos e o aumento do numero de socios que significaría ter un estadio máis moderno e funcional.



 Vista aerea e integración co entorno.


- Parking : 4.500 prazas

      O parking público sitúase na parte Este, Norte e Oeste do estadio. Conta con dúas plantas e accesos dende a Avenida Balaídos, Avenida do Fragoso, Rúa Eugenio Kraff, Rúa Manuel de Castro, Rúa de Alexandre Bóveda e Rúa Pablo Iglesias. A superficie construída para o parking é 31.000 m2 por planta , polo que o total de espazo para parking nas dúas plantas é de 62.000 m2, cunha capacidade estimada de 4500 prazas.


- Area comercial : 10.800 m2

    O proxecto inclúe un area comercial de 3 plantas na parte baixa de zona Este e Norte do estadio que axudarán a financiar a construcción do estadio. Pode albergar establecementos de ocio, restauración, deporte, saúde e servizos que servirán para activar comercialmente o Val do Fragoso.



 Imaxe da zona comercial



- Construcción : 5 anos

      O deseño cumpre con todas as características mínimas exixidas pola FIFA, e sería considerado categoria 4 estrelas según a UEFA (5 estrelas require unha capacidade mínima de 70.000 espectadores)

       A construcción faríase en 4 fases comezando por Marcador. Optamos por derribar as gradas existentes e construílas de novo polos seguintes motivos: os fondos están moi alonxados do campo, é necesario construílos de novo pegados o céspede e crear un estadio pechado. A actual grada de Tribuna presenta problemas estructurais e programáticos, a nova grada proxectada inclúe parking subterráneo, comercios e oficinas que aporatarían diñeiro o estadio, e estaría formado por unha nova estructura moito máis lixeira e duradeira. A grada de Río podería reciclarse unha parte da estructura de formigón, pero tamén precisaría unha importante modificación, xa que pretendemos liberar o río Lagares é ubicar os palcos, prensa e vestiarios nesta grada. 


- Orzamento: entre 36 - 39  millóns de euros 

       O presuposto inclúe 62.000 m2 de superficie útil de parking subterráneo (poderían ser ubicados en altura na Zona Franca e reducir o coste final de obra). Se inclúen tamén 10.800 m2 de superficie comercial que podrían financiar parte da construcción e xenerar diñeiro a corto e longo prazo.




Vista exterior da grada de Marcador e Fondo



IDEAS DE DESEÑO


1.- Parking


O parking é unha das necesidades básicas do actual Balaídos. O deseño busca perxudicar o menos posible a fábrica de Citroën, tanto na fase de constucción como no posterior uso. Os accesos o parking e as zonas comerciais poténcianse pola parte norte do estadio, igual que as zonas comerciais.





O proxecto tamén inclúe un ensanchamento da rúa Alexandre Bóveda no acceso desde a Avenida Florida para favorecer a entrada de vehículos o parking por esta zona. O deseño do parking supón 62.000 m2 de superficie útil divididos en dúas plantas. Sitúase na parte Este, Norte e Oeste do estadio. Terá accesos dende a Avenida Balaídos, Avenida do Fragoso, Rúa Eugenio Kraff, Rúa Manuel de Castro, Rúa de Alexandre Bóveda e Rúa Pablo Iglesias. Terá unha capacidade aproximada de 4500 prazas.



2.- Recuperación do Río Lagares


Unha das pezas clave do proxecto e que máis afectará os vigueses no seu conxunto é a recuperación do Río Lagares. Balaidos constitúe unha barreira arquitectónica para o paseo do río, que comeza en Samil e continua por Castrelos. Actualmente o Río Lagares pasa por debaixo da grada de Rio provocando molestias a peatóns e ciclistas que ven interrumpido o paseo neste tramo.

O proxecto volve a "liberar" o río e plantea continuar o paseo pola parte sur da grada, creando pasarelas transversais para acceder o estadio.



3.- Estadio sostenible


Unha das estratexias é recoller o auga da choiva a traves das ondulaciones da cuberta para almacenala e empregala para usos non potables do estadio, como o rego do campo, limpeza ou urinarios



A fachada Sur do estadio (grada de Río) ten un recubrimento de paneis solares que proporcionarán enerxía térmica e eléctrica o estadio. A curto prazo isto é caro, pero amortízase a inversión os poucos anos, e o estadio comezaría a gañar diñeiro. Cabe a posibilidade de deixar os rastreis de anclaxe dos paneis durante a construcción e ir colocando os paneis co tempo cando a economía o permita. Tamén plantexamos a posibilidade de que os socios poidan invertir diñeiro na colocación destes paneis, e por exemplo, conseguir descontos de abonado coas ganancias orixinadas pola enerxía solar.



4.- A forma e a bancada


Buscamos que os xogadores sintan a cercanía da afección e potenciar o efecto "caldeira". O estadio convírtese nun verdadeiro coliseo, onde todos os asentos teñen unha boa visión do terreo de xogo e non lles chove. Desta forma conseguimos que a xente lle compense máis ir o estadio, antes que ver o partido pola televisión e por conseguinte en Balaídos aumentaría a asistencia de espectadores.






As bancadas laterais (Río e Tribuna) contan con dous anfiteatros diferenciados, serán máís altas xa que son as que mellor visión teñen do terreo de xogo, creando unha forma de onda.

 Nos fondos, mantense os dous anfiteatros, pero suavizando a separación, baixando a altura do anfiteatro superior, creando a sensación dunha grada única dende o campo, que cause máis impacto os rivais e sexa máis práctico a hora de elaborar tifos ou mosaicos. Os accesos nos fondos prodúcese polos extremos da grada, desta forma perseguimos que non existan zonas demasiado baldeiras o longo da grada (xa que a xente normalmente ubícase preto dos accesos), ademáis de que favorecemos o agrupamento de peñas no centro da grada sen molestias polo paso doutros afeccionados.



Imaxe da grada de Río cos palcos, zona de prensa e acceso a vestiarios.



A bancadas poden ter butacas de cores creando diferentes debuxos (triskel celta no fondo ou palabras como RCCV ou 1923 nos laterais).

Os vestiarios ubicaranse baixo a grada de Río, igual que o acceso dos xogadores o terreo de xogo e os banquillos. O palco de autoridades situarase no anfiteatro inferior desta grada (actual Rio Baixo) xa que é a grada mais protexida do sol nas horas mais calurosas do día, trocando a sua posicion actual. A zona de prensa e zona VIP situaranse no anfiteatro superior desta mesma grada (actual Rio Alto).



5.- O Comercio


Existirá un área comercial baixo as gradas de Tribuna e Marcador que axudarán a financiar parte da construcción. Estes comercios constitúen unha superficie útil de 10.800 m2 divididas en tres plantas e terán acceso directo dende a rúa e dende o parking subterráneo. Estan plantexados para que afecten o menos posible a Avenida Portanet e a saída de camións da fábrica de Citroën. Os comercios poderían financiar unha parte destas dúas gradas polo que convírtense nunha peza importante do proxecto.

O complexo comercial pode contar con establecementos de ocio, restauración, deporte, salud e servizos que servirán para activar comercialmente esta parte da cidade.   



En vermello o espacios comerciais con acceso directo directo dende a rúa.




6.- Estructura e materiais


6.1.- Utilización de materiais que incentiven a industria viguesa

O obxetivo é unha construcción con materiais lixeiros e empregados pola industria da cidade (especialmente o porto e Citroën), para incentivar a economía local e aforrar costes de transporte. No proxecto utilizamos contenedores máritimos e materiais como acero, vidrio, aluminio ou textil.


6.2.- Fachada

Diseñóuse unha fachada que manteña unha armonía arquitectónica en todo o conxunto e que represente de certa forma o escudo do equipo.

A envolvente perimetral está composta por un sistema de arquitectura textil recuberto en PVC ou EFTE, unha solución simple, barata, lixeira, con apariencia orgánica, e que pode deixar pasar a luz e a ventilación onde interese. Esta deseñado para crear unhas mallas triangulares tensadas que simbolizan a forma do escudo do Celta. Podemos ver un exemplo do uso deste tipo de solución na fachada executada no novo San Mamés.




Alzado Norte


6.3. - Sistema estructural

 Excepto no parking, a estructura do estadio esta formada por pilares e vigas metálicas, con isto conseguimos que todo o conxunto estructural sexa máis lixeiro e fácil de construir en comparación coa actual estructura de formigón armado.

Unha estructura metálica pode vir en gran parte prefabricada polo que se aforra tempo en obra, ademáis de optar por unha solución que beneficie a industria metalúrxica galega, que conta cunha gran tradición e xente moi especializada. Poderíamos poñer moitos exemplos de estadios con estructura metálica, pero imos destacar o Estadio Olímpico de Roma ou o Prater Stadium en Viena.



Alzado Este



6.4.- Cuberta

Unha das partidas máis costosas no proxecto dun estadio é a cuberta. Tamén é a que maiores problemas xenera a longo prazo (véase a cuberta actual da grada de Río ou a caida de cascotes de Tribuna). A cuberta proposta no estadio mantén o espíritu do antigo estadio, con formas onduladas e arqueadas, pero é moito máis lixeira e translúcida para que non moleste o sol pero permita pasar luz o interior do estadio, ademais de conseguir maiores luces estructurais e protexer ata a última bancada da choiva.

A estructura da cuberta esta formada por vigas metálicas e sostidas nos extremos por cables tensores que levan as cargas ata a cimentación traballando a tracción. Un exemplo deste tipo de cuberta é o New Tivoli Stadium en Aachen (Alemania).  Esta solución é lixeira e barata, xa que se reducen as cargas a compresión, e os cables van tapados coa envoltura da fachada.

O cubrimento da cuberta ten formas arqueadas, permintindo recoller o auga da choiva para a posterior reutilización, e mantén a estética da antiga cuberta do estadio, con formas que recordan os arcos de pedra dos clásicos soportais galegos. Buscamos materiais lixeiros e translúcidos para recubrila, como son o policarbonato, textil ou PVC, basándonos nos principios da arquitectura tensada. Esta solución é sempre máis económica en material e peso que outras formas de estructura. Un clásico exemplo de estadio con este tipo de cuberta é o Estadio Olímpico de Munich de Frei Otto.

Con esta solución o espectador sentirá unha sensación de maior abertura en comparación coas cubertas opacas, reducindo as sombras no céspede que poden causar problemas de crecemento, ademáis de mellorar a visión polas cámaras de televisión.

A cuberta está lixeiramente separada da grada (pero pechada cun material translúcido para atrapar o sonido e potenciar o efecto acústico no conxunto do estadio). O obxetivo é crear lucernarios arqueados debaixo da cuberta para que se vexa o azul do ceo desde o campo que representa as cores do equipo.


 Bancadas de Tribuna, Preferencia, Marcador e Fondo.



6.5.- Interior

A construcción interior das gradas esta plantexada mediante a colocación de contenedores marítimos. As dimensións da estructura están deseñadas para executar estes elementos e que conformen as diferentes particións interiores. Con esta solución se aforraría moito diñeiro na execución material.

Vigo é unha cidade perfecta para empregar este tipo de contenedores nun gran proxecto arquitectónico. Son baratos, lixeiros, fáciles de transportar, executar, tenen estructura portante e ademais constituiría un gran incentivo para industria local de Vigo. Existen moitos exemplos de obras arquitectonicas por todo o mundo empregando estos contenedores.



7.- Orzamento e construcción


Fases de construcción


        1º fase : Demolición e construccción da nova grada de Marcador, area comercial e parking.
                       Orzamento estimado: 8 millóns de euros. Tempo estimado: 1,2 anos. 
      






        2º fase : Rehabilitación da grada de Río, con vestuarios, palcos, zonas VIP e   recuperación do Lagares.
                       Orzamento estimado: 11 millóns de euros. Tempo estimado: 1,5 anos.
       
        3º fase : Demolición e construcción da nova grada de Gol e parking.
                       Orzamento estimado: 7,5 millóns de euros. Tempo estimado: 1 ano.  
   
        4º fase : Demolición e construcción da nova grada de Tribuna e Preferencia, locais comerciais e parking.
                      Orzamento estimado: 12 millóns de euros. Tempo estimado: 1,5 anos.


Total: Aproximadamente 38,5 millóns de euros en 5,2 anos (incluido no orzamento os 62.000 m2 de superficie útil de parking e sen contar os ingresos das superficies comerciais).



8.- Axudas:

Dende aqui pedimos que todo o celtismo e vigueses aporten as súas ideas, opinións e consellos para facer o mellor estadio posible e máis económico. Queremos facer un proxecto colectivo onde todo o mundo que queira poida aportar o seu graniño de area.

Ademais de poder comentar neste blog, todos os planos e imaxes están a vosa disposición, sodes libres de modificar o que queirades. Se precisades os archivos en PDF, en AUTOCAD, o modelo 3D para traballar sobre eles e mellorar cousas, escríbenos a novobalaidos@gmail.com.

Nos próximos días seguiremos subindo novos planos e nova información o blog.



Nota:

Respecto o proxecto de Pedro de la Puente publicado fai uns días no Faro de Vigo, non queremos criticar os nosos compañeiros de profesión nin o seu traballo. Nos expoñemos unha alternativa. Estaremos encantados de colaborar coas diferentes partes para atopar a mellor solución entre todos e aceptaremos calquera decisión que se tome sobre o futuro estadio sempre que esté ben estudiada, analizada e sexa o mellor para o Celta e para Vigo.

Queremos destacar que non entendemos que un proxecto sobre un estadio municipal, no que vaise a invertir unha importante cantidade de diñeiro público, non se faga un concurso aberto para recoller as mellores ideas, pensamos que sería moito máis productivo para a cidade. 
 
Por último dicir que ningún dos que traballamos neste proxecto o fixemos por interese económico, invertimos moitas horas para plantexar as nosas ideas. Pedimos que o celtismo e as entidades competentes valoren tódalas opcións posibles antes de tomar unha decisión para unha construcción de tal significancia para o Celta e a cidade de Vigo.



9.- Video resume







Autores do proxecto:

Deseño e infografías: Alejandro Vazquez Losada. Arquitecto e Aparellador. Vigo

Colaboracións:

Alberto González-Garcés Mediero. Arquitecto. Vigo
Eduardo Pérez Obach. Arquitecto. Vigo
Laura Suárez García. Arquitecta. Santiago de Compostela
Jose Enrique Comesaña Romero. Inxenieiro da construcción. Vigo



Email de suxerencias, ideas, comentarios: novobalaidos@gmail.com

Email de contacto: avlosada@gmail.com



AVL 2014

lunes, 3 de junio de 2013

Rehabilitación Casco Vello


Proxecto de rehabilitación na Rúa Ferrería do Casco Vello de Vigo. Na actualidade o inmoble encóntrase en estado de ruina. 


Proposta




Actualidade


AV. Losada en colaboración con Mateo & Asociados Arquitectos.

Avlosada@gmail.com

Primaveira 2013


jueves, 30 de mayo de 2013

Humanización da Rúa Don Bosco


Proxecto de humanización da Rúa Don Bosco na altura do novo Mercado do Progreso en Vigo. Canalízase a circulación de vehículos pola Rúa Eduardo Iglesias (excepto residentes con garaxe), creando unha estrada peatonal integrada coa praza do novo mercado.


Proposta


O diseño mantén as árbores existentes e xenera novos espacios para as terrazas das cafeterías existentes. Tamén inclue un parque infantil no acceso a cafetería do mercado.




Estado actual



Autor: Arq. Alejandro Vázquez Losada
2013

Avlosada@gmail.com

miércoles, 22 de mayo de 2013

Historia de Balaidos

Balaídos é o estadio municipal de fútbol da cidade de Vigo, onde xoga na casa o Real Club Celta de Vigo, equipo da Primeira División Española. O estadio foi fundado en 1928, e sufriu varias remodelacións o longo da sua historia.



Estadio de Balaídos semanas antes da sua inauguración o 30 de Decembro de 1928


O encontro inaugural foi disputado polo Real Club Celta e o Real Irún e concluíu con un contundente 7 a 0 a favor dos locais. Afirma Gerardo González Martín, no seu libro "Pasión por Vigo", que Avelino Rodríguez Elías (periodista e cronista) foi a primeira voz que reclamou a construcción dun campo que sustituise o de Coia. Pero, foi un grupo de empresarios vigueses os que en septembro de 1924 compraron 75.000 metros cadrados en Balaídos e comezaron as obras de acondicionamento, que supuxeron o desvío do río Lagares.



Dous anos máis tarde, constituiuse a sociedade Stadium de Balaídos, e os tres propietarios dos terreos, os cederon a sociedade a cambio de 250 accións. O primeiro proxecto técnico, según Gerardo González Martín, foi realizado por Ricardo Mella Serrano, fillo do anarquista vigués. Sen embargo, o proxecto definitivo foi firmado por Genaro de la Fuente. O estadio contaba cunha pista de atletismo de dez metros de ancho e o graderío era corrido polo que non tiña ángulos. Xunto o edificio deportivo, a corporación municipal, que presidía Mauro Alonso Gómez-Cuenca, reorganizou urbanísticamente o entorno, e de esta época é a avenida de Balaídos, que facilitaba o acceso dende a carretera de Vincios, aunque a mellor comunicación co campo era a través da carretera de Baiona.



Partido inaugural Real Club Celta - Real Irún (30 de Decembro de 1928)




O campo estivo xestionado por esta sociedade durante unha larga década y despois foi vendido o Concello de Vigo. Ata 1967 tan so se realizaron algunhas pequenas reformas no estadio, conservando a súa capacidade en 22.000 espectadores, mentras a cidade seguía crecendo o seu redor. Cabe destacar a construcción do primeiro polígono de Citroën en 1959 na parte Sur de Balaidos.


Balaidos nos anos 1959 -1960



Ata 1967, o campo non experimentou ningún cambio significativo. Sendo Rafael Portanet alcalde da cidade, inicíanse as obras de reforma para modernizar o estadio. Grada por grada, construíuse a configuración actual, salvo a actual grada de Río. O 27 de marzo de 1971 bendícese a nova faciana de Balaídos, ainda que uns días antes aproveitouse a visita a Vigo do Real Madrid para estrear as instalacións.


Val do Fragoso na década dos 70


 En 1982, con motivo da Copa Mundial de Fútbol, Balaidos sufre a súa última remodelación importante. A grada de Río reconstrúese de novo completamente creando dous anfiteatros diferenciados (Ría Alto e Río Baixo), e aumentando a capacidade do estadio a 33.000 espectadores. Con esta obra tamén entérrase o Río Lagares o seu paso polo estadio e créanse novas instalacións na parte inferior da grada. A remodelación supón a pérdida da simetría e unidade estética do estadio, que deixa de ser compacto e pechado nas súas catro caras, para crear dous aberturas na parte Sureste e Suroeste, ademais de seguir mantendo os fondos moi separados do terreo de xogo.



Construcción da grada de Río en 1982



Dende 1982 ata a actualidade non se fixeron remodelacións de carácter significativo no estadio. Tan so pequenas reformas como dotar de asentos paulatinamente as distintas gradas, o cal supuxo un descenso na capacidade do estadio a 31.000 espectadores. No 2012 suprimiuse o foso que separaba as gradas do campo e eliminaronse as primeiras filas de Preferencia, Fondo e Río Baixo, onde a visión do terreo de xogo era practicamente nula.



Imáxen do estadio na actualidade




Principais problemas do actual estadio:

- Separación das gradas o terreo de xogo.



- Innundacións provocadas polo Río Lagares





- Desprendementos de material



Arq. Alejandro Vázquez Losada

Avlosada@gmail.com

Antonio Palacios. Constructor de Vigo


1.- Introducción

Antonio Palacios Ramilo (1874-1945), nace en el pueblo pontevedrés de O Porrino (1), el 8 de enero de 1874. Durante la primera mitad del siglo XX despliega una gran actividad creativa en Madrid y en Galicia, durante una época de grandes cambios sociales, políticos y económicos en España. La crisis del 98 y la pérdida de Cuba supondrá una nueva reinterpretación de los valores culturales y una búsqueda de la riqueza interior, fomentado por los contenidos regionalistas de cada tierra. Aunque gran parte de la obra de Antonio Palacios se encuentra en Madrid, los viajes de veraneo a su tierra natal eran frecuentes, en los que recorría diversas poblaciones de Galicia. Parte destacable de su obra gallega se puede encontrar en la ciudad de Vigo, y en su Porriño natal. Su regionalismo se muestra como una opción más dentro del carácter ecléctico de su producción. Después de un período de grandes éxitos en Madrid que comparte con su compañero Joaquín Otamendi (Palacio de Comunicaciones, Hospital de Maudes, Banco Central, etc.), acentúa su vinculación con Galicia, aunque su lugar de residencia y trabajo siga siendo siempre la capital de España. Antonio Palacios también destacaba por tener una forma de vida sencilla, sin apego al dinero, trabajando muchas veces de forma desinteresada cuando se entusiasmaba con un proyecto. Fueron gratuitos todos sus proyectos de Porriño, Virxe de Roca, Templo Votivo do Mar etc…


2.- Vinculación con Galicia.

En el artículo “A cidade encantada de Montefaro”, el arquitecto expresa la atracción que siempre sintió por los impresionantes volúmenes graníticos que definen los paisajes de las proximidades de Porriño. El granito “Rosa de Porriño” le sirve de gran fuente de inspiración y siempre muestra su interés por destacar las cualidades de este material, convirtiéndose en el estandarte de sus proyectos. Ya utiliza granito pulido de Porriño en el año 1910, en las esbeltas columnas del Pavillón das Augas de Mondariz. Para conseguir mejores prestaciones del granito, emplea maquinaria que Enrique Peinador compra en el extranjero, lo cual aporta gran libertad de expresión al material.


Durante sus estancias en Porriño participa en las tertulias que se celebran en la rebotica de su hermano Jose, donde se reunían a menudo gentes de las artes y las letras. Su padre, Isidro Palacios García, era ayudante de obras públicas, el cual envuelve a la familia en un ambiente de tecnicismo, impregnando el hogar de los Palacios del espíritu de constructividad y de exactitud que acaba marcando el porvenir de los tres hermanos (2).


3.- Obra en Vigo y alrededores.

Vigo, es a principios de siglo, una ciudad en expansión que pasa de ser una reducida villa marinera a convertirse en una ciudad moderna, favorecida por la actividad de una burguesía relacionada con las actividades marítimas. La ciudad adquiere un aire cosmopolita, y se expande hacia el este formando un rico conjunto patrimonial, que conserva un carácter propio, al utilizar en todo su conjunto el granito (3)

Antonio Palacios siempre tuvo una especial atracción por Vigo. Creció siguiendo y estudiando el ritmo de la expansión de la ciudad, en una época en que la burguesía viguesa va a demandar una arquitectura suntuosa y elegante que sea expresión de su posición. Al lado del eclecticismo academicista, aparece la influencia modernista, principalmente vienesa, recogiendo elementos estilísticos y sobre todo decorativos de la nueva tendencia y adaptándolos a edificios de carácter ecléctico, evitando las fuertes rupturas, dentro de una amanerada contención (4).

 El arquitecto desarrolla varias obras en Vigo, hasta que en 1932  presenta su conocido ““Plan de extensión y reforma interior de Vigo”, un ambicioso proyecto para convertir la ciudad en la “Barcelona del Noroeste”, con un plan de ensanche y la construcción de una avenida con edificios monumentales en el centro de la ciudad (5). A pesar de que en un primer momento fue aprobado, el plan suponía derribar gran parte del casco viejo de la ciudad (fig. 1), lo que despertó las críticas de muchos arquitectos de la época y generando un intenso debate. Con la llegada del franquismo el plan fue definitivamente cancelado. 


Figura 1. Maqueta del “Plan de extensión y reforma interior de Vigo”. Archivo Municipal de Vigo.


Entre otras obras que llegó a construir en tierras gallegas se puede destacar el diseño del Consistorio de O Porriño, en 1919, que reúne muchos de los conocimientos y habilidades del arquitecto. Se trata de un edificio de carácter ecléptico y con ciertos contenidos regionalistas, modelado a través de su expresivo gusto por el granito. Otra obra de Antonio Palacios en la zona, es el Templo Votivo do Mar, en Panxón. Construido entre los años 1932 y 1937, constituye una obra de carácter religioso que el arquitecto diseñó gratis para los vecinos y que contaba con unos recursos muy limitados. El historicismo que presentaba el ayuntamiento de O Porrino, ha perdido su carga decorativa, sufriendo un proceso de depuración. El lenguaje aparece marcado por la ruda expresividad del muro de mampostería que se ve acentuada por la presencia de fuertes volúmenes compactos. Esta Iglesia acompañará a otras construcciones de tipo residencial construidas por el arquitecto en la zona de Praia América.


4.- Constructor de Vigo. Teatro García Barbón

La obra que, sin lugar a dudas le otorgó más prestigio en Galicia fue el Teatro García Barbón, y una de las más significativas de su arquitectura. El arquitecto expone claramente su vinculación con la tradición, formulando una arquitectura en la que primen los valores artísticos, a la vez que se convierte en referencial y representativo del espacio urbano en el que se implanta.


Figura 2. Fachada principal del edificio desde la calle García Barbón. Foto de Alejandro Vazquez Losada.


El nuevo teatro sustituye al antiguo Rosalía de Castro, obra de Domingo Rodríguez Sesmero, que sufrió un incendio en 1910. El edificio fue anteriormente adquirido por un adinerado empresario vigués, don Jose García Barbón, y sus herederos encomendaron a Antonio Palacios la construcción del nuevo teatro (6). En 1912 Antonio Palacios termina de diseñar el proyecto, que no se inauguraría completamente hasta el año 1926, ya que la marcha de los trabajos coincidió con el desarrollo de la guerra mundial.


Dibujo de la fachada principal. Alejandro Vázquez Losada.

Planteamientos
El programa exigido se trataba de un complejo que acogía tres funciones principales e independientes: un casino, un cinematógrafo y un teatro. En un primer lugar cabe destacar la disposición del edificio en cuanto a las vistas al mar. La fachada principal mira hacia la calle García Barbón y está flanqueada por dos calles que bajan en el eje de visión de la línea de mar. Desde la calle García Barbón el edificio respeta la visión de la Ría de Vigo para los viandantes. Esto supondrá una avanzadilla de lo que en el futuro plasmará en el “Plan de extensión y reforma interior de Vigo”, el abrir la ciudad al mar sin crear “barreras” de edificios que oculten la visión de la ría (7)

Por otro lado, gran parte de los esfuerzos de Antonio Palacios fueron dirigidos a la fachada principal (fig.2), la cual está inspirada en la Ópera de Paris de Charles Garnier, en la que nos muestra su faceta clásica y monumental, aunque con un carácter más sobrio de lo que es habitual en el arquitecto. Cada una de las piedras que componen la fachada está previamente dibujada y pensada, lo que demuestra el absoluto control que tenía sobre el edificio y los distintos componentes que la integraban. 

Detrás del academicismo de la fachada principal, aparece un mayor rigor formal y modernidad en el resto de fachadas. Los laterales del edificio se componen de una gran superficie de acristalamiento. La fachada trasera que mira a la ría, está diseñada con un gran ventanal de siete metros de ancho por once de alto con el que introducía luz natural al escenario, permitiendo contemplar el paisaje desde el patio de butacas.


El constructor

Las fachadas de granito fueron construidas con piedra del monte de Castrelos  de la zona de Vigo y muy apreciada por Antonio Palacios (5100m3), además de utilizar materiales reciclados del antiguo teatro. Según datos aportados por el arquitecto (8), se gastaron 545149 Kg de hierro exclusivamente empleado en el hormigón, además de 1700 toneladas de cemento “cangrejo”, 1800m3 de arena de río y 3200m3 de grava de Arosa.


Figura 3. Planos originales de Antonio Palacios. Sección del teatro por el escenario, 1913. Propiedad del Archivo Municipal de Vigo.


Pero es en el interior del edificio donde Antonio Palacios muestra su cara más innovadora. Además de contar con los más completos servicios generales para la época (calefacción central con agua caliente, ventilación forzada con turbinas, alumbrado eléctrico general y de socorro, ascensor eléctrico, montacargas para escena etc…), su novedosa estructura de hormigón le hizo destacar en revistas de construcción de la época (9). Los trabajos en hormigón fueron realizados por la casa Santigo Rodríguez, bajo la dirección del ingeniero Ramón Beamonte que ya estuviera al frente de lasobras de cimentación (10).

Al teatro se accede por la fachada principal, a través de una escalera monumental meticulosamente dibujada por Palacios en los planos (fig. 3). Por la fachada trasera se accede al cinematógrafo, que destaca por su gran cúpula nervada, sobre la que se sitúa el teatro. Por último el casino y actual biblioteca (fig.4) se encuentra en la parte más alta, con una vista privilegiada a la Ría de Vigo. Cada uno de los servicios generales está ramificado en sectores aislados, que corresponden a los tres grupos locales en que el edificio se subdivide. 

Aunque el gran corazón del edificio es la gran sala del teatro, que actualmente cuenta con un aforo de 1116 plazas (11). Entre 1983 y 1984 fue rehabilitado por el arquitecto Desiderio Pernas suprimiendo el último anfiteatro y realizando algunas modificaciones, pero sin perder la esencia proyectada desde su origen. El edificio en la actualidad sigue siendo un representante cultural de la ciudad, la combinación de tradición con las soluciones más innovadoras, en posiciones aparentemente contradictorias, engrandecen el valor del edificio, y con ello su arquitecto. 


Figura 4. Actual bliblioteca en la parte superior del edificio. Foto de Alejandro Vázquez Losada.


5.- Conclusiones. El legado

Años después de la construcción del teatro García Barbón, el legado de Antonio Palacios sigue estando presente en la ciudad de Vigo, la cual se dejará contagiar por las tendencias del momento y por la tradición, en la que se mantenía el gusto por la rica ornamentación en granito.

La arquitectura presentada por Antonio Palacios supone un híbrido entre tradición e innovación, entre técnica y espiritualidad, buscando una armonía entre el edificio y el contexto en el que se encuentra. De esta forma, en 1926, mientras el mundo del arte, sobretodo el de la arquitectura, llora la muerte de Antonio Gaudí, en Vigo se inauguraba ese mismo año un teatro que pretendía ser la envidia de España y de Europa. Resulta casi imposible no hacer la comparación entre lo que significó Antonio Gaudi para la arquitectura mediterránea y lo que posteriormente significó Antonio Palacios para la arquitectura atlántica (12). Más que buscar una semejanza en las obras, resulta más obvio compararlo con el impacto que causaron en su entorno. Las corrientes regionalistas de las que se van a empapar, suponen una reinterpretación de la tradición, creando una escuela nueva (13).. Esta demanda, de base tradicional, que enfrenta lo particular a lo general, rechazando las posiciones más universalistas de las corrientes internacionales, está también presente en el pensamiento artístico de algunos destacados miembros de la intelectualidad galleguista durante las primeras décadas de siglo.

Mientras en Vigo, Antonio Palacios, Jenaro de la Fuente y otros arquitectos siguen demostrando su gusto por la expresión con el granito y el trabajo de los ornamentos, en Europa se origina un nuevo movimiento que va a contrastar con su visión de la arquitectura y va generar mucho debate entre arquitectos. 

¿Y qué ventajas obtendríamos adoptando la última moda europea (por cierto calcada en lo accesorio de nuestra arquitectura levantina) de las tristes y monótonas series de casas de liso cemento sin aleros ni tejados, terminadas por planos horizontales, todo ello inservible, por poco práctico para nuestro clima?.. (13).

A partir de la segunda mitad del siglo XX, Vigo cambia completamente su anatomía, potenciado por la especulación y la emigración del campo a la ciudad. El paso del tiempo constituye una señal de deterioro y el avance de la modernidad, que después de rechazar el plan de palacios, los edificios crecieron sin armonía ni respeto hacia los existentes, sobre un urbanismo caótico y una ciudad que le da la espalda al mar (14)

Con el Teatro García Barbón y “Plan de reforma interior de Vigo”, Antonio Palacios demostró que supo adelantarse a su tiempo y visualizar una ciudad moderna abierta al futuro, con sus errores y sus aciertos. Ahora la ciudad sigue huérfana de un arquitecto que la intentó transformar, aunque su legado sigue vivo en las huellas en forma de edificios que fue dejando por su tierra. 



Antonio Palacios. Constructor de Vigo.

Autor: Alejandro Vázquez Losada

Avlosada@gmail.com      2012


----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1 Archivo Parroquial de Santa Maria de O Porrino. Fe de Bautismo. 
2  GONZÁLEZ MENDEZ J. Antonio Palacios, Santiago de Compostela: Xunta de Galicia (2004)
3  GARRIDO RODRÍGUEZ, J. Arquitectura de pedra en Vigo, Construcciones Conde y Espacio Vital, 1999.
4  IGLESIAS VEIGA, X.M.R., ,Contenidos regionalistas en la arquitectura de Antonio Palacios en Galicia, Madrid, 1994.
5  “Plan de extensión y reforma interior de Vigo” Archivo Municipal de Vigo [URB 46-47-48]. Concello de Vigo.
6  IGLESIAS VEIGA, J. R., “Arquitectura y cinematógrafo en la ciudad de Vigo: Palacios, Gutiérrez Soto, Francisco Castro y Pedro Alonso” en Espacio, Tiempo y Forma, Serie VII, Tomo 5, Historia del Arte, Madrid, UNED, 1992, págs. 491-535. 
7  “Plan de extensión y reforma interior de Vigo” de Antonio Palacios en 1932. Archivo Municipal de Vigo [URB 46-47-48]. Concello de Vigo. 
8.- “Una interviú con el arquitecto Palacios. Ante la apertura del gran teatro García Barbón” en Faro de Vigo, 23-4-1927, pág. 1. 
9. Ingeniería y Construcción, núm. 35, noviembre 1925.
10 ''" AMV. Correspondencia de obras del Teatro Rosalía de Castro. Urbanismo. Carpeta:URB-118.
11  SÁNCHEZ GARCÍA, J. A., La arquitectura teatral en Galicia, A Coruña, Fund. Barrié de la Maza, 1997
12  GONZÁLEZ MENDEZ J. Antonio Palacios, Santiago de Compostela: Xunta de Galicia (2004)
13. IGLESIAS VEIGA, X.M.R., ,Contenidos regionalistas en la arquitectura de Antonio Palacios en Galicia, Madrid, 1994.
13. Archivo Municipal de Vigo (AMV). Memoria de barriada de Espiñeira. Recogida en la documentación del Proyecto de Extensión y Reforma Interior de Vigo. Urbanismo. Año 1932. URB- 46, 47 y 48
14. GARRIDO RODRÍGUEZ, J. Vigo la ciudad que se perdió: arquitectura desaparecida arquitectura no realizada (4º Edición corregida y aumentada) Diputación Provincial de Pontevedra, 2001



martes, 12 de marzo de 2013

Contacto


Email para participación, dudas, críticas, comentarios, ideas:
novobalaidos@gmail.com

Diseño: Alejandro Vázquez Losada, Arquitecto (Vigo).
avlosada@gmail.com


DATOS PERSONALES:

Alejandro Vázquez Losada es licenciado en Arquitectura Superior por la Universidad IE de Segovia (España) y diplomado en Arquitectura Técnica (aparejador). Nació en la ciudad de Vigo (España) en 1986, donde cursó los estudios primarios y secundarios. En el 2003 inicia los estudios superiores en la Universidad de Segovia, a la vez que los compagina con la pintura y la música. En 2008 termina la carrera de Arquitectura Técnica y realiza 5 meses de prácticas de empresa en la construcción de viviendas en la localidad de Baiona. En ese mismo periodo se matricula en la carrera de Arquitectura Superior, a la vez que realiza exposiciones de pintura y se presenta a distintos concursos de arquitectura y fotografía. En el 2012 gana el premio ibérico ACCÉSIT de Soluciones Constructivas Pladur y en 2013 se licencia como arquitecto.
A partir de Marzo de 2013 colabora 4 meses con un estudio de arquitectura en Vigo. En la actualidad trabaja en la ciudad de Londres como arquitecto diseñador en Urban Infill.


Especialidades:

Arquitecto Superior y Aparejador, especializado en el diseño y ejecución de viviendas unifamiliares o plurifamiliares, atendiendo principalmente a los principios de bioconstrucción, autosuficiencia y sostenibilidad.

Diagnóstico y reparación de las distintas patologías que se producen en la edificación: humedades capilares, humedades por filtración, grietas, fisuras, desprendimientos etc.

Realización de Inspecciones Técnicas de la Edificación (ITEs) y Certificaciones Energéticas visadas por el Colegio Oficial de Aparejadores, Arquitectos Técnicos e Ingenieros de la Edificación.

Elaboración de planos, renders, infografías... para promotores, estudiantes, proyectos de final de carrera (PFC) u otros proyectos de arquitectura. Con conocimientos en programas informáticos como Autocad, Rhinoceros, 3D-Max, SketchUp, Cype, ArchiCAD, Photoshop, Illustrator, Presto etc...


Experiencia:

Realización de prácticas en la ejecución de 17 viviendas residenciales con la empresa "Construcciones Caselas" entre Junio y Diciembre del año 2009. Labores de visitas de obra, mediciones, seguimiento y control, replanteo etc.

Visitas y seguimiento de obra de viviendas de nueva planta en Bueu, Lalín, Tui, entre otras, y distintas rehabilitaciones en el Casco Vello de Vigo.

Ganador de Premio ACCÉSIT de Soluciones Constructivas Pladur 2012

24 horas de curso teórico y práctico de elaboración y aplicación de revocos naturales, pigmentos y esgrafiado en Agosto de 2013.

Participación en las "Xornadas de Bioconstrucción e Intervención no Patrimonio Arquitectónico Galego" en Junio de 2013.

Primer premio concurso de fotografía Faro de Vigo 2012.

Realización de diferentes exposiciones de pintura y dibujo artístico.



Email de contacto: 

avlosada@gmail.com